Saga Wiedźmina w nowej odsłonie – komiks, film, gra. Co przyniesie przyszłość?

Co do tego chyba nie ma wątpliwości – Wiedźmin to jedno z najbardziej rozpoznawalnych polskich dzieł popkultury na świecie. Zaczynając jako cykl opowiadań i powieści osadzony w oryginalnej przestrzeni fantasy, z czasem ewoluował, podbijając różne media – od komiksów, przez film i gry komputerowe, aż po serial Netflixa. Droga, jaką przeszedł, była pełna sukcesów, ale i kontrowersji. Z perspektywy czasu trudno nie dostrzec jego roli w kształtowaniu współczesnej popkultury, choć nie brakuje też głosów krytycznych. Warto jednak przyjrzeć się tej historii z dystansem, ale i podziwem. Jeśli na potrzeby tego artykułu umknął mi jakiś etap rozwoju tej marki, potwierdza to tylko jak szybki jest jej obecny rozwój.

Wszystko zaczęło się w 1986 roku, kiedy Andrzej Sapkowski, za namową swojego syna, zgłosił opowiadanie pt. Wiedźmin do konkursu organizowanego przez redakcję czasopisma Fantastyka. Choć tekst nie zdobył pierwszego miejsca, zyskał ogromne uznanie czytelników, a jego publikacja w numerze 12/1986 dała początek karierze autora. Z pewnością Sapkowski miał już wtedy wizję na rozbudowanie historii, która szybko zaczęła się rozwijać w kolejnych tomach sagi, wydawanych przez wydawnictwo SuperNowa. Wiedźmin stał się kluczowym dziełem rodzimego fantasy, a Sapkowski – jego najważniejszym autorem. Trudno powiedzieć, czy wówczas zdawał sobie sprawę, jak ogromny wpływ jego twórczość wywrze na kulturę popularną, przekraczając granice literatury.

Komiksowy Wiedźmin – pierwszy krok w stronę adaptacji

Pierwszą próbą przeniesienia wiedźmińskiego świata do innego medium były komiksy, które odegrały istotną rolę w popularyzacji twórczości Andrzeja Sapkowskiego. W latach 1993–1995 ukazała się sześcioodcinkowa seria ilustrowana przez Bogusława Polcha, tworzona we współpracy z samym Sapkowskim oraz Maciejem Parowskim, redaktorem naczelnym Fantastyki. Rysunki Polcha, który wcześniej tworzył Funky Kovala, inspirowane zachodnią estetyką science fiction i fantasy, nie każdemu przypadły do gustu – część czytelników uważała je za zbyt toporne i odbiegające klimatem od książkowego oryginału. Największa trudnością w procesie tworzenia komiksów było jednak skracanie materiału źródłowego na potrzeby innego medium. Autorzy po latach wspominają, że był to proces trudny. Mimo to komiksy te stały się ważnym krokiem w kształtowaniu wizerunku Wiedźmina poza literaturą i jedną z pierwszych prób przedstawienia jego historii w formie wizualnej.

Po latach, gdy marka zdobyła światową rozpoznawalność, Wiedźmin powrócił na karty komiksów za sprawą serii amerykańskiego wydawnictwa Dark Horse Comics. Od 2014 roku publikowane są kolejne tomy osadzone w wiedźmińskim uniwersum, stworzone przez autorów takich jak Paul Tobin i Bartosz Sztybor, z ilustracjami m.in. Joe Querio i Marianny Strychowskiej. W Polsce ukazują się nakładem wydawnictwa Egmont. Nowe komiksy, inspirowane zarówno książkami, jak i grami studia CD Projekt Red, cieszą się dużą popularnością i stale rozbudowują mitologię świata Wiedźmina. Seria liczy już kilkanaście tomów.

Film z Michałem Żebrowskim – nieudana, acz kultowa wizja?

W 2001 roku premierę miał film Wiedźmin z Michałem Żebrowskim w roli głównej, w reżyserii Marka Brodzkiego. Produkcja, będąca w rzeczywistości skrótem 13-odcinkowego serialu telewizyjnego, spotkała się z ostrą krytyką – fani narzekali na niski budżet, kiczowate efekty specjalne i brak wierności książkowemu oryginałowi. Wielu widzów nie mogło zaakceptować licznych zmian w scenariuszu, niedopracowanej charakteryzacji potworów oraz teatralnego sposobu prowadzenia narracji. Mimo tych mankamentów film miał ogromną kampanię promocyjną, a jego premiera była wielkim wydarzeniem – polska kinematografia nie miała wcześniej tak głośnej i drogiej produkcji fantasy (film kosztował 18 milionów złotych). Ostatecznie większym uznaniem cieszył się późniejszy serial, emitowany w pełnej wersji w 2002 roku.

Pomimo początkowej krytyki, dziś zarówno film, jak i serial cieszą się statusem dzieł na swój sposób kultowych. Niepowtarzalny, nieco obskurny klimat, który udało się wykreować, paradoksalnie działa na korzyść tej produkcji – brudne, średniowieczne lokacje, surowość wykonania i charakterystyczna atmosfera sprawiają, że wielu fanów wspomina ją z sentymentem. Michał Żebrowski, mimo słabości samej realizacji, stworzył świetną kreację Geralta z Rivii – dla wielu, w tym także dla mnie, pozostaje on do dziś najlepszym odtwórcą tej roli. Nie bez znaczenia jest również ścieżka dźwiękowa Grzegorza Ciechowskiego, która nadała produkcji wyjątkowy charakter i do dziś jest jednym z jej najlepiej wspominanych elementów. Choć film nie spełnił oczekiwań, był pierwszym krokiem do popularyzacji Wiedźmina w świecie ekranowych adaptacji.

Gry komputerowe – prawdziwy przełom dla marki

Największy przełom nastąpił za sprawą studia CD Projekt Red, które w 2007 roku wydało pierwszą grę o Wiedźminie. Produkcja zebrała pozytywne recenzje, ale dopiero Wiedźmin 2: Zabójcy królów z 2011 pozwolił serii wybić się na arenie międzynarodowej. Gra, wydana na PC i konsole Xbox 360, oferowała znacznie lepszą oprawę graficzną, nieliniową fabułę i bardziej filmową narrację, dzięki czemu zdobyła uznanie zarówno graczy, jak i krytyków. Przypomnijmy, że fabuła gry kontynuuje wątek udaremnionego zamachu na króla Foltesta. Prawdziwa rewolucja nadeszła jednak później.

Wiedźmin 3: Dziki Gon z 2015 to bez wątpienia produkcja, która stała się jednym z największych sukcesów w historii polskich gier wideo, zdobywając ponad 250 nagród dla najlepszej gry roku i sprzedając się w ponad 50 milionach egzemplarzy. To właśnie ta odsłona uczyniła Wiedźmina globalnym fenomenem – rozbudowany, otwarty świat, wielowątkowa fabuła i pełna emocji narracja na nowo zdefiniowały gatunek RPG. Ten rozgłos doprowadził do tego, że z grą zapoznał się sam Barack Obama, ówczesny prezydent USA, co oficjalnie potwierdził podczas spotkania z przedstawicielami polskiego rządu. To rzecz jasna przypieczętowało popkulturowy statusu Dzikiego Gonu – jasne stało się, że Wiedźmin to już nie tylko polska duma, ale marka rozpoznawalna na całym świecie. Dziki Gon ugruntował też pozycję CD Projekt Red jako jednego z najważniejszych deweloperów w branży, a postać Geralta na stałe weszła do kanonu najważniejszych bohaterów w historii gier wideo.